اگر مدرس موسیقی هستید

با این ده تکنیک کیفیت تدریس خود را افزایش دهید!

• این نوشته بیشتر مناسب مربیان و مدرسین موسیقی می باشد که به هر صورتی در تدریس یکی از سازهای موسیقی فعالیت دارند.
• منبع و اعتبار این نوشته ها تجربه های شخصی من در حین آموزش موسیقی( تنبک و دف) در کلاسهای آموزش حضوری در آموزشگاه ها و کلاسهای آموزشی حضوری می باشد.
• موارد آموزشی به صورت لیستی آورده شده اند که در صورت نیاز به مطالب اضافه شود و یادگیری مطالب سریع تر اتفاق بیفتد

مربی یکجا نشین نباشید!

اگر هنرجویی دارید که دست چپ یا دست راست هست جوری در کنار آن بنشینید که نگاهش از کنار ساز به کتاب باشد نه این که برای نگاه کردن به جزوه و یا کتاب آموزشی خود مجبور به چرخش شدید گردن باشد. خیلی از اوقات در ویدیوهایی که مربوط به کلیپ های منتشر شده از استاد و هنرجوی موسیقی است میبینم که استاد مربوطه که در جای ثابت خود نشسته و هنرجو هم الزاما باید در یک صندلی که برای او قرار داده شده بنشیند. به همین دلیل بین کسانی که دست چپ یا دست راست هستند از نظر زاویه دید برای کتاب آموزشی خود دچار مشکل می شوند که نا گفته مشخص است در افزایش اضطراب هنرجو در کلاس و نحوه ی ارائه ی تمرینات او اثر میگذارد. لزومی ندارد که مربی و مدرس در سرجای خود بنشیند میتواند با قرار دادن دو صندلی در دو طرف و توجه به توع گرفتن و قرار دادن ساز توسط هنرجو مکان نشستن خود در حین چک کردن تمرینات خود را جابه جا کند.

به صورتی دیگر هم می شود این موضوع را مطرح کرد که به هر دلیلی امکان دارد که مکان برگزاری کلاس در فضاهای مختلف یکسان باشد. و از این موضوع غافل نمانید که هنرجو نیاز به تنوع دارد. اصلا ذات آدمی تنوع خواه است. پس با هر ترفندی که شده در صورت امکان، حتی با چیزهای ساده در هر جلسه چه از بعد مکان کلاس، چه از نظرهای دیگر تلاش بر این داشته باشید که فضای آموزشی را با جلسه ی قبل متفاوت کنید. چرا که اثر بخشی ایجاد تنوع در کلاس آموزشی برای یادگیری بهتر هنرجو بسیار موثر است.

   !در کلاس از این فکر خارج نشوید

در هر لحظه و هر ثانیه از آموزش خود با تمام هنرجویان، به این موضوع فکر کنید که تمام هنرآموزان  برای پیشرفتی فوق العاده و چشم گیر در عرصه ی  نوازندگی در کلاس موسیقی شرکت نکرده اند به خاطر همین موضوع بیشتر تلاش کنید که حال خوب را با هنرجو به اشتراک بگذارید.

تفاوت بسیار است بین نوع برخورد و رفتاری که با یک هنرجوی اهل پیشرفت با جدیت تمان انجام می شود با هنرجویی که هدف او از حضور در کلاس موسیقی صرفا ایجاد حال خوب و تنوع در زندگی است. طبیعتا انتظار میرود با تدابیر خود در کلاس آرام آرام هنرجو را ترغیب به رشد بیشتر و کشش به سمت بیشتر حرفه ای شدن او داشته باشید اما به نظر من لزومی ندارد که جدیت و سخت گیری که برای هنرجوی سخت کوش تر انجام می شود برای هنرجویی با هدف معمولی هم در نظر گرفته شود.

حتما در حین تدریس در کنار خود کاغذ و خودکار داشته باشید!

خیلی از ایده های کاربردی و قابل اجرا که برای افزایش کیفیت کلاسهای آموزشی مورد نیاز است در بین کلاس و زمانی که هنرجو درسهایش را اجرا میکند به ذهن ما میرسد به خاطر همین بهترین کار این است که حتما در هر جلسه برگه کاغذی را در کنار خود داشته باشید و از این ایده های ناگهانی غافل نشوید که بسیار به رشد خود شما و رشد هنرجویان کمک میکند.

ممکن است در بین اجرای هنرجو و در هنگامی که معمولا خود مربی نیز دارد با هنرجو همنوازی میکند ایده ای از یک چیدمان قطعه ای جدید و یا ملودی جدید در ذهن شما  نقش ببندد که بدون شک ممکن است اگر ثبت نشود لحظاتی بعد از خاطر شما برود. پس بار دیگر به اهمیت حضور یک خودکار و کاغذ در کنار خود پی بردیم.

با آغوش باز برای هنرجو تکرار کنید!

تکرار را بد ندانید. ( منظور من از تکرار در این جا مطرح کردن دوباره ی مطالبی است که قبلا به هنرجو آموزش داده اید)

بارها خودم با این موضوع برخورد کردم که مطالبی را که چندین و چند، تمام و کمال به هنرجو توضیح و درس دادم را دوباره یا از من پرسیده یا این که وقتی نوبت به اجرا و تمرین شده، متوجه شدم که اصلا این موضوع تکراری و در گاهی اوقات بسیار ساده را یا فراموش کرده یا اشتباه به یادش آمده و با مطلب دیگری در ذهن و اجرا جا به جا کرده است.

در این مواقع به هیچ و جه اضطراب را به خود و هنرجوی خود وارد نکنید و به آرامی دوباره توضیح را شروع کنید. (در این مواقع می توانید از خود هنرجو سوال کنید که این موردی را که الان در حال اجرای آن هستی به اشتباه اجرا کردی، نیازی داری که مجدد برایت توضیح دهم؟ )

در بیشتر مواقع هنرجو ناگهان مطلب را از کنج ذهن خود بیرون میکشد و می یابد و در گاهی اوقات هم همین توضیح مجدد شما انرژی مضاعف به هنرآموز میدهد که الان فهمیدم و میرم بیشتر روی این درس تمرین میکنم.

یادمان باشد که تکرار جزء جدایی ناپذیر یادگیری هر مهارتی می باشد حالا چه یک سال مشغولیم چه ده سال .

در خیلی از اوقات همین تکرار های آموزشی ممکن است بیان دیگری از آموزشِ یک نکته ی مهم را به صورت ناخودآگاه در ذهن شما وارد کند« که طبیعتا به افزایش تجربه ی شما در تدریس کمک خواهد کرد یعنی همان ضرب المثل قدیمی چند پیرهن بیشتر از دیگران پاره کردن» پس بدون بروز اضطراب و واکنشهای کلامی خاص و گاهاً تحقیر کننده به هنرجویان، با آرامش به مرور، تکرار و دوباره گویی مطلب آموزشی مورد اصلاح و ایراد هنرجو با بیان مناسب تر و قابل فهم ترِ آن لحظه ی هنرجو آن را به او یاد آوری کنید.

در این موارد از هنرجو اجازه بگیرید!

اگر اهل تصویر و ویدیو و استوری و پست و گرفتن اینجور داستان ها برای رسانه ی شخصی خود از هنرجو هستید قبل از این که وارد عمل شوید و بخواهید ایده ی خود و اجرای او را ثبت و ضبط کنید، یک گفت و گو و اجازه ای در مورد پخش ویدیوی هنرجو داشته باشید که ناگهان چند جلسه بعد از مسیر دیگری متوجه این موضوع نشوید که فلان هنرجو از این که تصویرش در استوری گذاشته شده حس خوبی نداشته است.

دفعاتی برای خود من پیش آمده که هنرجو این موضوع را مطرح کرده که به دلیل خانواده ی خود و اطرافیانم تمایلی به این که تصویری از من در فضای عمومی منتشر شود ندارم. یا موردی که حتی هنرجو به تنهایی اقدام به یادگیری موسیقی کرده و دوست نداشته که کسی از حضور او درکلاس موسیقی با خبر شود.

طبیعتاً رعایت این نکته میتواند به ساخت یک کاریزما و سابقه ای خوب و درخشان برای شما به کار رفته شود و در کنار همه ی این ها اهمیت و ارزشی را که شما به هنرجوی خود داده اید، حتی در این موارد ساده، به فراموشی نخواهد سپرد و ممکن است در تشویق و فرهنگسازی هنرجو به انجام چنین امور اجتماعی پسند در مکان های دیگر نیز کمک کند.

تا جای ممکن موبایل را به کناری بگذارید!

استفاده زیاد از موبایل و رسانه ها در کلاس در حضور هنرجو طبیعتاً هم تمرکز او را به هم می ریزد و هم این که هنرجو در کلاس نیاز به حضور شما، نگاه شما، کلام شما، دلگرمی شما و توجه شما دارد. به این فکر نکنید که برای مثال «تو درس خود را اجرا کن،  من دارم گوش میکنم و حواسم به اجرای شما هست»

هنرجو در شنیدن جزییات و ظرافت های آموزشی به کمک و توجه شما نیاز دارد و برای او مهم است که تلاش او در هفته ی گذشته برای انجام تمرینات خود چقدر مثر و مفید بوده.

در این موارد به حرف هنرجو بی توجهی کنید!

بارها و به دفعات زیاد هنرجویانی را دیده ام که بعد از اینکه درس و نکته ی جدید به آنها آموزش داده شده و از آن ها خواسته شده که درسی را که الان یادگرفته اید را کمی برای من اجرا کنید تا اگر موردی هست مجدد توضیح دهم، به من گفته اند که متوجه شدم و تا جلسه ی بعد تمرین میکنم. حتی خیلی از هنرجویان با خواهشی التماس گونه از مربی میخواهند که نمیشود الان اجرا نکنم باشه برای جلسه ی بعد؟

توضیح شما در این مواقع می تواند این باشد که اجرای شما بلافاصله بعد از درس دادن نیازی ندارد که حتما صحیح و درست اجرا شود، اجرای الان شما فقط به این دلیل است که هر دو مطمئن شویم که درس و نکته ای که آموزش دیده اید به خوبی در ذهن شما جا افتاده و برای تمرین در جلسه ی بعد موردی ندارید. هنرجو اگر در این لحظه متوجه این موضوع شود که اجرای او به نفع خود اوست معمولا مقاومتی از خود نشان نمی دهد و هر آنچه را که آموخته اجرا میکند.

تلاش بر این باشد در همان جلسه که هنرجو درسی جدید را آموزش دیده، کمی بنوازد تا به اصطلاح اهالی فن یادگیری کمی مطلب آموخته شده را زخمی کند برای رفع استرس و اهمال کاری برای تمرین هفته ی بعد. چرا که در این صورت استرس هنرجو برای روبرو شدن با یک تمرین جدید و به نظر او سخت کمتر شده است.

آموزش به مدل بچه مدرسه ای ها ممنوع!

همیشه در هنگام تدریس خود به هنرجو، تمام نکات ریز و درشتی را که بابت افزایش کیفیت نوازندگی هنرجو مطرح می کنید از جمله: اصلاح استایل، اصلاح فرم حرکات در اجرا ، اصلاحات بر روی تنالیته و کیفیت صدای خروجی حرکات( در سازهای کوبه ای)، توضیحات در مورد سرعت اجرای قطعه متناسب با توان هنرجو و موارد دیگری که به صورت ملموس در صفحه ی کتاب هنرجو مشخص نیست.یا بانوشتن در کنار کتاب آموزشی و یا با سوال پرسیدن مجدد و به دفعات از خود هنرجو بارها مطلب را با او مرور کنید که هنرجو اهمیت اصلاح این موارد را حس کند. بارها این موضوع را شاهد بودم که  مدرس بعد از مطرح کردن کلی نکته ی آموزشی و رفع اشکال و انجام اصلاحات ریز و جزیی برای پیشرفت بیشتر و بهتر هنرجو، تجربه ی چندین ساله ی خود را بسیار روان و قابل فهم به هنرجو منتقل می کند و در آخر هنرجو بدون توجه به نکات آموزش داده شده و اصلاح شده به قول معروف برمیگرده به استادش میگه:درس جدید نمیدی؟!.

کلاس آموزش موسیقی به خصوص در یک محیط آموزشی آکادمیک و تخصصی( مانند آموزشگاه های آزاد موسیقی) مثل مدرسه نیست که تعداد درس داده شده و اتمام اطلاعات آموزشی طرح شده در سرفصل آموزشی کتابهای درسی توسط معلم اهمیت داشته باشد. در اینجا افزایش مهارت و توانایی هنرجو مهم تر از درس دادن و آموزش دادن بدون بازدهی هست. « سوالی همیشه ذهن من رو درگیر میکنه: چطور میشه که در مدرسه ما معمولا نمیگیم که درس جدید بدید و شاید هم اصرار داشته باشیم که آقا یا خانم معلم میشه این هفته درس ندید اما در کلاس موسیقی حتی وقتایی که تمرین نکردیم برعکس میشه؟و این همه اصرار به گرفتن درس جدید هست!». از این مورد هم بگذریم که اجرای و بیان همین مطلب در حضور هنرجو نیاز به تسلط خاص و نوع برخوردی حرفه ای در برابر هنرجو دارد که در مطالب دیگر سایت در زمانی مفصلا به این موضوع خواهیم پرداخت.

این دو نکته را خیلی جدی به هنرجو آموزش دهید!

بسیاری از زمان ها اتفاق می افتد که به خاطر تاخیر افتادن در کلاس هنرجویی و یا تاخیر حضور مربی در کلاس به دلیل مسائل رفت و آمد ممکن است هنرجویان لحظاتی را منتظر در محیط آموزشگاه بنشینند. در صورت مشاهده ی این لحظات برای یک هنرجو حتما این دو مورد را به او آموزش دهید که: یا برو تو یه کلاس خالی دیگه ( در صورت بودن شرایط تمرین در کلاس دیگر)  و بشین تمرین کن تا مربی ات بیاد یا کلاسش تموم بشه و  یا حداقل کتاب رو باز کن، یک مرور ذهنی از درسی که باید امروز اجرا کنی داشته باش. من در تمام مدت آموزشم تلاش بر این دارم که حداقل در حد توانم به هنرجو ارزش زمان و فرصت و مقدار انرژی ای که در حال حاضر برای شرکت در کلاسهای موسیقی را دارد به او با ترفندهای گوناگون یادآور شوم تا شاید از این طریق بتوانم بازدهی یادگیری او را کمی افزایش دهم.

نکته ی آخر و حرفم تمام!

تجربه ی من نشون داده هنرجویی که ساکته، کمتر صحبت میکنه، بیشتر گوش میکنه و رشد بهتری در نوازندگی داره در آینده احتمال موفقیتش بیشتره.  اگر هم صحبت میکنه یا حرفی میزنه یا سوالی میپرسه حداقل از یک تمرین زیاد قبلی هست. به شخصه به این مدل هنرجو ها بسیار علاقه مندم.

خوشحال میشم که اگر مربی هستید و تجربه ای از کلاس های آموزشی خود دارید در کامنت های این نوشته به اشتراک بگذارید تا دوستان دیگری هم که از سایت و این مطلب بازدید میکنند از تجربه ی شما هم استفاده کنند.